Dach stromy jest najbardziej rozpowszechnionym typem dachu stosowanym w budynkach mieszkalnych. Pozwala on na uzyskanie specjalnej atmosfery wnętrza. Powstałe na poddaszu pomieszczenia mieszkalne można wyposażyć i wykorzystać w dowolnej chwili. Głównym wymaganiem dla stworzenia przestrzeni życiowej o odpowiedniej jakości jest sprawnie działająca, efektywna przez cały czas izolacja termiczna, która minimalizuje straty ciepła przez konstrukcję dachu, zapewnia mieszkańcom wystarczający komfort i zapobiega kondensacji pary wodnej.
Planowaną lub zaprojektowaną efektywność izolacji termicznej można uzyskać tylko w przypadku wyeliminowania mostków termicznych. Cała izolacja termiczna powinna zostać ułożona nad krokwiami lub deskowaniem, albo przynajmniej część izolacji powinna zostać umieszczona na wierzchu lub od spodu krokwi w postaci ciągłej warstwy nieprzerwanej żadnym elementem konstrukcyjnym, co minimalizuje oddziaływanie zimnych mostków, które stanowią krokwie. Obciążenia oddziałujące na izolację termiczną w praktyce – takie jak obciążenie śniegiem, wiatrem, jak również ciężar własny pokrycia dachowego – sprawiają, że od materiału termoizolacyjnego układanego na wierzchu krokwi wymaga się dużej wytrzymałości. Po zamontowaniu i pokryciu dachówką konstrukcja dachowa, warstwa izolacji termicznej i pokrycie dachowe tworzą jedną całość, która spełnia obowiązujące wymagania fizyki budowli, techniczne i związane z ochroną przed warunkami atmosferycznymi.
Funkcję izolacji termicznej układanej na wierzchu krokwi może pełnić materiał termoizolacyjny, który jest odporny mechanicznie i spełnia wymagania odnośnie do właściwości materiałowych i obróbki. Zalecane są płyty XPS AGRO. Błękitne panele izolacyjne o zamkniętej strukturze komórkowej charakteryzują się następującymi właściwościami:
Płyty można układać w prawie każdych warunkach atmosferycznych.
W celu wyeliminowania mostków termicznych warstwa termoizolacyjna powinna być ciągła. Można to uzyskać, układając izolację termiczną na wierzchu krokwi. Do tego zastosowania wymagany jest materiał termoizolacyjny sztywny i o dużej wytrzymałości, zdolny do przeniesienia obciążeń takich jak ciężar pokrycia dachowego, śniegu itd. Korzyści wynikające ze stosowania błękitnych płyt XPS AGRO do izolacji dachów stromych są następujące:
Izolacja termiczna dachu na wierzchu krokwi daje możliwość zaprojektowania poddasza w taki sposób, aby drewniana konstrukcja (krokwie) była widoczna od wewnątrz. W takim przypadku na krokwiach umieszczane jest deskowanie pełniące także rolę wewnętrznego wykończenia.
Polimerowo-bitumiczna papa ułożona na deskowaniu pod izolacją termiczną, po jej ciepłej stronie, pełni rolę izolacji przeciwwilgociowej, jak również rolę izolacji paroszczelnej. Innym wariantem jest położenie umożliwiającej dyfuzję warstwy wodoodpornej (np. folii Tyvek) bezpośrednio na wierzchu izolacji termicznej. Chociaż według obliczeń ryzyka kondensacji nie jest to ogólnie wymagane, to dodatkową warstwę paroszczelną można wówczas położyć pod izolacją termiczną, co jeszcze bardziej poprawia szczelność.
Układanie płyt termoizolacyjnych XPS AGRO rozpoczyna się od okapu, gdzie przybija się łatę ustalającą o wysokości równej grubości płyt. Płyty należy układać na wzór cegieł, z przesunięciem miejsc połączeń w kolejnych rzędach, ściśle dopasowując połączenia, które wzajemnie zazębiając się, eliminują powstawanie mostków termicznych. Szczeliny pomiędzy płytami termoizolacyjnymi i przylegającymi elementami powinny zostać wypełnione wtryskiwanym klejem w piance. Płyty termoizolacyjne mocowane są do krokwi poprzez kontrłaty i deskowanie za pomocą specjalnych gwoździ lub wkrętów mocujących. Kontrłaty należy wstępnie przewiercić, aby zapobiec ich pękaniu lub rozłupywaniu przez elementy mocujące. Elementy mocowania płyt termoizolacyjnych i kontrłat powinien zwymiarować inżynier specjalista, zwłaszcza w przypadku izolacji termicznej o dużej grubości.
Zaleca się, aby minimalna grubość kontrłat wynosiła 40 mm, w celu zapewnienia dostatecznej wentylacji pod pokryciem dachowym, jak również zapewnienia solidnej podstawy do mocowania łat lub desek utrzymujących wykończenie dachu.
Rozpoczynając od okapu, gdzie przybija się łatę ustalającą o wysokości równej grubości płyt, płyty termoizolacyjne XPS AGRO mocuje się bezpośrednio na wierzchu krokwi według tej samej zasady, co opisana wcześniej.
Paroprzepuszczalną, wodoodporną warstwę należy położyć bezpośrednio na wierzchu izolacji termicznej pod kontrłaty. Zaleca się, aby minimalna grubość kontrłat wynosiła 40 mm, w celu zapewnienia dostatecznej wentylacji pod pokryciem dachowym, jak również zapewnienia solidnej podstawy do mocowania łat lub desek utrzymujących wykończenie dachu.
Jako wykładzinę wewnętrzną można zamocować od spodu krokwi deski, płyty gipsowo-kartonowe itd. Chociaż według obliczeń ryzyka kondensacji nie jest to ogólnie wymagane, to dodatkową warstwę paroszczelną można położyć pomiędzy wykończeniem wewnętrznym i krokwiami, co jeszcze bardziej poprawia szczelność.
Chociaż wydaje się, że pusta przestrzeń pomiędzy krokwiami, przeważnie o wysokości 12–15 cm, jest wystarczająca do stosowania włóknistych materiałów izolacyjnych (np. wełna mineralna, wełna szklana), to w rozwiązaniu tradycyjnym zwykle nie uzyskuje się wstępnie obliczonych parametrów termoizolacyjnych z powodu mostków zimnych występujących przy krokwiach oraz szczelin, pomiędzy izolacją i krokwiami, na skutek niedokładnego montażu. Również często nie można spełnić zaostrzonych wymagań odnośnie do izolacji, izolując tylko przestrzenie pomiędzy krokwiami. Sprawność i parametry systemu termoizolacyjnego dachu stromego, zawierającego np. włókniste materiały termoizolacyjne pomiędzy krokwiami, można znacząco zwiększyć, instalując dodatkową warstwę izolacji na wierzchu lub od spodu krokwi.
Połączenie włóknistych materiałów termoizolacyjnych, układanych pomiędzy krokwiami, ze sztywnymi płytami termoizolacyjnymi, instalowanymi na wierzchu krokwi, zapewnia optymalne rozwiązanie, w którym uzyskuje się dużą wartość termoizolacyjną w sposób efektywny kosztowo: włóknista izolacja termiczna o grubości 100–150 mm wypełnia pustą przestrzeń pomiędzy krokwiami, XPS AGRO o grubości 40–60 mm położony na wierzchu krokwi gwarantuje wszystkie zalety metody izolacyjnej, opisanej na początku.
Płyty XPS AGRO o małej grubości (40–60 mm) położone na krokwiach pełnią także rolę minimalnej izolacji (k = 0,5–0,75 W/m²K) w okresie przed rozpoczęciem użytkowania poddasza. Ciągła warstwa termoizolacyjna minimalizuje mostki termiczne przy krokwiach, jak również zabezpiecza konstrukcję drewnianą przed dużymi różnicami temperatur oraz przyczynia się do zwiększenia stateczności dachu pod działaniem obciążeń poziomych. Płyty XPS AGRO należy układać bezpośrednio na wierzchu krokwi, jak opisano wcześniej. Płyty termoizolacyjne o małej grubości (40–60 mm) nie powinny być używane w charakterze platformy roboczej!
Paroprzepuszczalną, wodoodporną warstwę należy położyć bezpośrednio na wierzchu izolacji termicznej pod kontrłaty o minimalnej grubości 40 mm i łaty lub deskowanie, na których ułożone jest pokrycie dachowe.
Po ukończeniu dachu izolację termiczną pomiędzy krokwiami, izolację paroszczelną i wykończenie wewnętrzne można instalować później, w dowolnej chwili. W celu uzyskania maksymalnej izolacyjności termicznej, przy stosunkowo małych kosztach dodatkowej inwestycji, zalecane jest wypełnienie całej grubości pustej przestrzeni pomiędzy krokwiami izolacją termiczną (np. włóknistymi materiałami termoizolacyjnymi). Zastosowanie warstwy izolacji paroszczelnej (np. folia polietylenowa 0,2 mm) po wewnętrznej, ciepłej stronie izolacji termicznej wynika z konieczności zapobieżenia kondensacji międzywarstwowej. Jako wykończenie wewnętrzne do spodu krokwi można zamocować deski, płyty gipsowo-kartonowe na łatach itd.
Opisane powyżej rozwiązanie łączenia dwóch izolacji termicznych można stosować także do modernizacji izolacji termicznej dachów stromych od strony zewnętrznej równolegle z remontem pokrycia dachowego. Praktyczną korzyścią takiego rozwiązania jest brak potrzeby usuwania istniejącego wykończenia wewnętrznego oraz brak zakłóceń i utrudnień dla mieszkańców w budynku. W tym przypadku montaż przebiega w kierunku od wewnątrz do zewnątrz: najpierw pod izolację z włókien mineralnych układana jest izolacja paroszczelna pomiędzy krokwiami i wywijana na boczne powierzchnie krokwi. Płyty XPS AGRO o grubości 40–60 mm instaluje się na wierzchu krokwi i przykrywa warstwą paroprzepuszczalnej folii, a następnie przybija kontrłaty o grubości minimum 40 mm.
Jeśli dach został wykonany bez izolacji termicznej instalowanej na wierzchu krokwi, to najbardziej ekonomicznym sposobem uzyskania rozwiązania bez mostków termicznych jest położenie dodatkowej warstwy izolacji termicznej od spodu krokwi w połączeniu z izolacją termiczną w przestrzeniach pomiędzy krokwiami. Rozwiązanie to można stosować zarówno do nowych konstrukcji, jak i w przypadku renowacji.
Warstwa izolacji przeciwwilgociowej powinna być zainstalowana na wierzchu krokwi podczas wykonywania konstrukcji dachu i zamocowana za pomocą kontrłat o minimalnej grubości 40 mm, aby zapewnić wystarczającą wentylację pomiędzy warstwą izolacji przeciwwilgociowej a pokryciem dachowym. Jako warstwę izolacji przeciwwilgociowej zaleca się stosowanie folii paroprzepuszczalnej. W tym przypadku nie ma potrzeby zapewniania wentylacji pomiędzy izolacją termiczną a folią paroprzepuszczalną, tak więc puste przestrzenie pomiędzy krokwiami można wypełnić do pełnej grubości izolacją termiczną z włókien mineralnych. Jeśli warstwa izolacji przeciwwilgociowej nie umożliwia dyfuzji (np. tradycyjna folia zbrojona z PCW), wtedy potrzebne jest zostawienie powietrznej szczeliny wentylacyjnej o grubości minimum 3–4 cm pomiędzy folią a izolacją termiczną. Z tego względu warstwa izolacji termicznej z wełny szklanej lub mineralnej powinna być o 3–4 cm cieńsza od grubości krokwi. Również wnikające zimne powietrze może zmniejszyć sprawność izolacji termicznej w przypadku niewłaściwego doboru materiałów i montażu.
Jako dodatkową izolację termiczną mocuje się od spodu krokwi płyty XPS AGRO o grubości 40–60 mm, używając gwoździ z okrągłym łbem lub wkrętów. Warstwę izolacji paroszczelnej można położyć albo pomiędzy krokwiami a izolacją termiczną z płyt XPS AGRO, albo bezpośrednio pod wykończeniem wewnętrznym, w zależności od stosunku grubości warstw izolacyjnych. Jeśli warstwa folii na wierzchu krokwi jest paroprzepuszczalna, warstwa izolacji paroszczelnej nie jest na ogół wymagana, ze względu na dużą odporność dyfuzyjną płyt XPS AGRO od strony wewnętrznej. W tym przypadku szczególną uwagę należy zwrócić na szczelność warstw. Wykończenie wewnętrzne może stanowić deskowanie mocowane do kontrłat, płyty gipsowo-kartonowe mocowane do łat, lub też warstwę izolacji termicznej i wykańczającą mogą stanowić płyty warstwowe prefabrykowane składające się z płyty izolacyjnej wykończonej laminatem gipsowo-kartonowym.
Przy izolowaniu dachów stromych wykonanych z żelbetu płytami XPS AGRO można wyeliminować konstrukcję drewnianą, stosowaną zwykle, gdy tego typu dachy izoluje się cieplnie płytami izolacyjnymi z włókien mineralnych. Sztywne płyty izolacyjne z błękitnej pianki polistyrenowej charakteryzujące się dużą wytrzymałością na ściskanie nie odkształcają się pod ciężarem pokrycia dachowego i innych obciążeń występujących na dachu. Konstrukcja betonowych dachów stromych opiera się na podobnych zasadach i wykazuje podobne zalety, co dachy płaskie w systemie odwróconym: bezpośrednio na płycie betonowej, a pod izolacją termiczną zaleca się położenie bitumicznej warstwy przeciwwilgociowej. Wtedy izolację termiczną i kolejne warstwy można układać niezależnie od warunków pogodowych.
Układanie płyt termoizolacyjnych XPS AGRO rozpoczyna się od okapu. Połączenia powinny być ściśle dopasowane. Krawędzie, które wzajemnie się zazębiają, eliminują powstawanie mostków termicznych. Płyty układa się na płycie betonowej zaizolowanej polimerowo-bitumiczną izolacją przeciwwilgociową, na wzór cegieł, z przesunięciem miejsc połączeń w kolejnych rzędach. Płyty termoizolacyjne mocowane są do konstrukcji betonowej za pomocą specjalnych kołków poprzez kontrłaty. Liczbę i usytuowanie punktów mocowania powinien wyznaczyć inżynier specjalista zgodnie z wymaganiami konstrukcyjnymi. Najpierw w płycie betonowej należy wywiercić otwory na kołki przez kontrłaty i izolację termiczną. Następnie do płyty żelbetowej mocuje się kontrłaty za pomocą wkrętów. Łaty lub deskowanie pod pokrycie dachowe mocowane jest do kontrłat, których zalecana minimalna grubość wynosi 40 mm.
W przypadku izolacji termicznej o dużej grubości (≥120 mm) trudności może sprawiać zdobycie specjalnych długich elementów mocujących oraz montaż do betonowej konstrukcji poprzez grubą warstwę izolacji termicznej i kontrłaty. Ze względu na duże siły zginające, spowodowane grubością izolacji termicznej, należy także znacznie zwiększyć liczbę punktów mocowania. W tym przypadku można rozważyć położenie izolacji termicznej w dwóch warstwach. Rozwiązanie to można również zastosować, jeśli powierzchnia płyty betonowej jest nierówna i musi być wyrównana. Najpierw na polimerowo-bitumicznej izolacji przeciwwilgociowej mocuje się do płyty betonowej łaty o przekroju poprzecznym 50 x 75 lub 60 x 80 mm, równolegle do spadku dachu. Pierwszą warstwę precyzyjnie przyciętych płyt termoizolacyjnych XPS AGRO o grubości 50 lub 60 mm kładzie się pomiędzy łatami i przykleja do izolacji przeciwwilgociowej bezrozpuszczalnikowym klejem bitumicznym na zimno. Szersze szczeliny należy wypełnić, np. wtryskiwanym klejem w pianie. Pierwszy rząd płyt termoizolacyjnych przy okapie powinien zostać zamocowany mechanicznie do płyty betonowej, aby zapobiec obsuwaniu się płyt w przypadku wykorzystania ich jako platformy roboczej do dalszego montażu. Następnie mocuje się drugą warstwę płyt izolacji termicznej poprzez kontrłaty do wstępnie zamocowanych łat, postępując tak samo jak w przypadku drewnianej więźby dachowej zgodnie z opisem na początku artykułu dla drewnianych dachów stromych. Metoda montażowa stanowi wygodne rozwiązanie, nawet w przypadku układania izolacji termicznej o łącznej grubości 180–240 mm na płyty żelbetowe.
Izolacja termiczna dachów stromych jest kluczowym elementem zapewniającym komfort cieplny oraz ochronę przed kondensacją pary wodnej w budynkach mieszkalnych. Stosowanie płyt XPS AGRO, które charakteryzują się wysoką wytrzymałością mechaniczną, niską przewodnością cieplną i odpornością na wilgoć, jest efektywnym rozwiązaniem izolacyjnym zarówno dla konstrukcji drewnianych, jak i żelbetowych.
W połączeniu z innymi materiałami izolacyjnymi, takimi jak wełna mineralna, płyty XPS AGRO mogą zapewnić optymalną efektywność termiczną dachu. Ich zastosowanie jest szczególnie korzystne zarówno przy nowych budowach, jak i przy renowacji istniejących dachów.
